Zajady - zapalenie kącików ust

Wygląd zajadów

Powstają w kącikach ust z powodu stanu zapalnego w tych miejscach. Pierwsze sygnały to uczucie pieczenia w kącikach ust. Potem następują pęknięcia w tych miejscach. Pojawiają się bąble, które następnie po kilku dniach pękają. Tworzy się bolesna rana - nadżerka. Zajady mogą pojawiać się jednostronnie lub dwustronnie. Zmiany nie pojawiają się w innych miejscach niż kąciki ust.

Foto:Lesion, lic. (CC BY-SA 3.0), źródło: wikimedia.org

Pierwsze objawy zajadów mogą być mylone z objawami opryszczki wargowej, wywołanej przez wirus Herpes labialis (HPV1, HPV2). Jeżeli obserwuje się grupki małych pęcherzyków, które rozprzestrzeniają się poza kąciki ust, zapewne nie są to zajady. Charakterystyczne dla opryszczki jest to, że lokalizuje się ona na granicy błon śluzowych.

Zajady wywołane przez grzyby i bakterie

Kąciki ust to dobre środowisko do rozwoju grzybów. Są to miejsca wilgotne i jednocześnie poddane częstym drażnieniom mechanicznym. Najczęściej za grzybicze zakażenie odpowiedzialny jest drożdżak Candida albicans. Kiedy zajady powstają w wyniku zakażenia tym drożdżakiem, mamy do czynienia z chorobą nazywaną zapaleniem drożdżycowym kącików ust lub kandydozą kącików ust (od rodzaju grzyba Candica). Grzyb ten odpowiedzialny jest za pleśniawki na języku oraz może wywołać kandydozę błony śluzowej jamy ustnej.

Do rozwoju zakażenia najczęściej dochodzi w sytuacji zmniejszonej odporności. Drożdżaki wchodzą bowiem w skład naturalnej flory bakteryjnej organizmu. Kiedy organizm jest osłabiony (np. długotrwała antybiotykoterapia), wtedy dochodzi do zakażenia oportunistycznego.

Zajady pojawiają się również z powodu zakażenia bakteryjnego. Sprzyja temu spadek odporności organizmu podczas infekcji. Bakterie mogące wywołać zapalenie kącików ust to paciorkowce oraz gronkowce.

Zajady z niedoboru witaminy B2

Niedobór witamin z grupy B, szczególnie witaminy B2, powoduje zajady w kącikach ust. Niewystarczająca ilość witaminy B2 w organizmie spowodowana jest przede wszystkim niewłaściwą dietą. Niedobory tej witaminy mogą występować u osób stosujących diety niskokaloryczne i ubogie w białko. Niedobór może być spowodowany długotrwałą antybiotykoterapią oraz być skutkiem długotrwałego przyjmowania antykoncepcji doustnej. Zwiększone ryzyko  pojawienia się zajadów spowodowanych niedoborem witaminy B2 występuje u kobiet w ciąży. Najbardziej narażeni na niedobory są wegetarianie, osoby nadużywające alkoholu oraz kobiety w ciąży.

Brak witaminy B2 objawia się nie tylko stanami zapalnymi w kącikach ust ale także pękaniem naskórka, zaczerwienionymi oczami z nadwrażliwością na światło. Niewystarczająca ilość witaminy B2 może skutkować nadmiernym wypadaniem włosów.

Najlepszymi źródłami witaminy B2 są przetwory mleczne, ciemne pieczywo, mięso oraz groch i fasola.

Niedokrwistość a zajady

Zajady mogą być oznaką anemii. Gdy w organizmie brakuje żelaza, mamy wtedy do czynienia z niedokrwistością z niedoboru żelaza. Anemie z niedoboru żelaza są najczęstszą występującą niedokrwistością. W jamie ustnej niedobór żelaza objawia się nie tylko zapaleniem kącików ust ale także zanikowym zapaleniem języka oraz pieczeniem języka.

Serwis OBJAWY.NET poleca: temat: pieczenie języka:

• Pieczenie języka w połączeniu z białym nalotem na języku
• Pieczenie języka i owrzodzenie jamy ustnej
• Pieczenie języka bez nalotu i owrzodzeń

Przyczyna anemii z niedoboru żelaza mogą być błędy dietetyczne, czyli niewystarczająca podaż żelaza w przyjmowanych pokarmach. Szczególnie narażone są osoby odchudzające się. Jednak do niedoboru żelaza może dojść także u osób odżywiających się prawidłowo, u których występuje słabe wchłanianie żelaza, np. u osób po operacji resekcji żołądka.

Są pewne okresy w życiu, kiedy organizm ma zwiększone zapotrzebowanie na żelazo i może dojść do niedoboru tego składnika (okres szybkiego wzrastania u młodzieży, ciąża oraz karmienie piersią).

Do utraty żelaza może dojść na skutek różnych chorób dotyczących przewodu pokarmowego, które objawiają się krwawieniem z przewodu pokarmowego. Tego typu krwawienie jeżeli dotyczy górnego odcinka pokarmowego może być niezauważalne. Sygnałem świadczącym o krwawieniu z przewodu pokarmowego może być czarny smolisty stolec.

Do niedoboru żelaza może przyczynić się także krwawienie z dróg moczowych oraz krwawienie z dróg rodnych, np. z powodu zbyt obfitych miesiączek.

Zajady u osób chorych na cukrzycę

Zajady w kącikach ust częściej powstają u osób chorych na cukrzyce. Zajady mogą być pierwszymi objawami cukrzycy typu 1

Osoby chore na cukrzyce skarżą się na nieświeży oddech i suchość w ustach, która m.in. powoduje potrzebę spożywania większej ilości płynów w porównaniu z osobami zdrowymi. Objawem cukrzycy w jamie ustnej może być również pieczenie języka oraz uczucie niesmaku w ustach. Cukrzyca może doprowadzić do rozchwiania zębów. U pacjentów z cukrzycą częściej odnotowuje się owrzodzenia jamy ustnej oraz kandydozę jamy ustnej. Cukrzyca może manifestować się częstym występowaniem zapalenia kącików ust. Źródło cytatu

Powstawanie zajadów z powodu alergii na nikiel

Alergia na nikiel nie jest rzadką alergią. Szacuje się, że na nikiel uczulonych jest około 85 dzieci i dwa razy więcej dorosłych. Zajady w kącikach ust tworzą się na skutek kontaktu z tych miejsc z przedmiotami zawierającymi nikiel. Przede wszystkim są to sztućce oraz naczynia używane do przygotowania i spożywania posiłków.

Osoby z alergia na nikiel powinny zastąpić przedmioty zawierające nikiel na takie, które ich nie zawierają, np. plastikowe sztućce. Warto wiedzieć, że nikiel u osób uczulonych może wywołać astmę, zapalenie spojówek, zapalenie śluzówki nosa oraz kontaktowe zapalenie skóry.
Osoby uczulone na nikiel powinny wiedzieć, jakie produkty zawierają ten pierwiastek. Nie są to tylko naczynia i sztućce, są to także biżuteria, kosmetyki, guziki, klamry do pasków, zegarki na rękę.

Leczenie trądziku izotretynoiną a powstawanie zajadów

Izotretynoina to substancja stosowana w preparatach do leczenia ciężkich postaci trądziku. Izotretynoina wpływa na zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych. W lekkich postaciach trądziku stosowana jest miejscowo.

Jako skutek uboczny pojawia się suchość skóry i wysychanie błon śluzowych nosa i gardła. Może pojawić się zapalenie czerwieni wargowej. Wpływ na skórę oraz błonę śluzową jamy ustnej może skutkować pękaniem w kącikach ust i tworzeniem się stanów zapalnych w tych miejscach. Wśród działań niepożądanych izotretynoiny wymienia się niedokrwistość, co z kolei zwiększa ryzyko rozwinięcia się zapalenia kącików ust.

Brak odpowiedniej higieny jamy ustnej oraz złe nawyki

Dbałość o higienę jamy ustnej pozwala zapobiegać rozwojowi zajadów, ponieważ zmniejsza ilość drobnoustrojów, które mogą wywołać zapalenie w kącikach ust. Pamiętać trzeba o dokładnym myciu szczoteczki do zębów, aby nie rozwijały się na niej bakterie i grzyby mogące wywołać zapalenie kącików ust. Przyczyną zajadów może być uczulenie na któryś składnik pasty do zębów, warto przyjrzeć się składnikom pasty i ewentualnie zmienić na inną. Substancjami powodującymi alergię mogą być: kokamidopropylobetaina (CAPB), laurylosiarczan sodu (SLS), olejki eteryczne np. mięty pieprzowej, drzewa herbacianego czy glikol propylenowy.

Zajady mogą być też spowodowane próchnicą zębów, wadą zgryzu, źle założonej protezy stomatologicznej, długotrwałych zabiegów dentystycznych. To wszystko może prowadzić do mechanicznych uszkodzeń błony śluzowej w okolicach kącików ust i rozwoju zajadów.

Nie należy oblizywać często ust, ponieważ sprzyja to rozwojowi drożdżaków i bakterii w kącikach ust. Oblizywanie ust na wietrze powoduje ich spękanie, co z kolei również zwiększa ryzyko powstania zajadów. Niekorzystne jest także doprowadzenie do wysuszenia ust z powodu zbyt długiej ich ekspozycji na światło słoneczne.

U małych dzieci powodem powstawania zajadów jest używanie smoczków oraz wkładanie brudnych rzeczy do buzi. Warto jednak, gdy dojdzie u dziecka do zapalenia kącików ust, zbadać czy dziecko nie ma anemii z niedoboru żelaza, co nie jest rzadkością u małych pacjentów.

Domowe sposoby na zajady

Jednym z domowych sposobów jest posmarowania kącików ust miodem. Ma on bowiem działanie przeciwzapalne, działa bakteriobójczo i nawilży spękane kąciki ust. Działanie grzybobójcze i bakteriobójcze ma czosnek, z którego można sporządzić papkę i nakładać na zajady. Pomocne będzie również jego spożywanie. Z pieczeniem skóry w kącikach ust można poradzić sobie stosując sok z aloesu lub świeży ogórek. W złagodzeniu objawów sprawdzi się również wazelina kosmetyczna.

Częstą przyczyną powstawania zajadów jest niedobór witaminy B2. Dlatego dieta bogata w witaminę B2 może okazać się skutecznym domowym sposobem na zajady. Dodatkowo warto zwiększyć spożywanie produktów zawierających witaminę C, ponieważ pozwoli to stymulować układ odpornościowy i walczyć z zapaleniem. W aptece dostępne są tabletki zawierające witaminę B2 lub maści. Z tabletki można sporządzić papkę (pokruszyć tabletkę i pomieszać z tłustym kremem. np. nawilżającym). Stosować najlepiej na noc, ponieważ maść jest silnie brudząca. Bogate w witaminy z grupy B są drożdże, z których również można sporządzić papkę (wymieszać z odrobiną wody) i posmarować zajady.  Można pić drożdże wymieszane z mlekiem z dodatkiem cukru.

Wśród domowych sposobów na zajady wymienia się także mieszaninę wody z octem (pół na pół). Taką miksturę nakłada się na mniej więcej pól godziny na miejsca zajęte zapaleniem. Na rany w kącikach ust można stosować pastę do zębów. Cynk wchodzący w jej skład przyspiesza gojenie się ran w kącikach ust.

W aptece dostępne jest wiele preparatów bez recepty. Przede wszystkim wspomniana wyżej witamina B2. Będzie ona pomocna jeżeli zapalenie kącików ust pojawia się z niedoboru. Dostępne są również preparaty przeciwgrzybiczne do stosowania miejscowego. W związku z tym, że za zajady odpowiedzialne mogą być drożdżaki zastosować można maść na zajady z klotrimazolem, który zwalcza zakażenia drożdżakowe. Dostępne są też kremy na zajady, np. zawierające wyciąg z Onopordum acanthium, wyciąg z wąkrotki azjatyckiej, wyciąg z kasztanowca, panthenol.

Czy z zajadami iść do lekarza?

Jeżeli zajady dotyczą niemowlaków lub małych dzieci lepiej skonsultować się z pediatrą. Lekarz najprawdopodobniej zaleci odpowiednią maść, co pozwoli złagodzić dokuczliwe dla dziecka objawy oraz być może uzna za konieczne przeprowadzić badania, aby wykluczyć anemię jako przyczynę zajdów.

U dorosłych najczęściej wystarczają domowe sposoby. Jeżeli zajady nawracają albo pomimo stosowania domowych sposobów lub preparatów dostępnych w aptece bez recepty terapia jest nieskuteczna, to w takiej sytuacji należy udać się do lekarza. Najbardziej właściwym specjalistą będzie dermatolog. Pomocy może udzielić również stomatolog, a w niektórych przypadkach on będzie najwłaściwszym specjalistą, ponieważ zapalenie kącików ust może mieć swoją przyczynę stomatologiczną, np. krzywy zgryz lub nieprawidłowa proteza stomatologiczna.

Z zapaleniem kącików ust można w pierwszej kolejności udać się do lekarza rodzinnego, ponieważ najlepiej zacząć od badań podstawowych, które pozwolą stwierdzić ewentualne niedobory. Jeżeli lekarz rodzinny stwierdzi przyczynę niedoborową, to odpowiednio pokieruje kuracją, wskaże dzienne dawki i czas potrzebny na uzupełnienie niedoborów. Jeżeli przyczyną powstania zajadów będą drożdżaki, wtedy może zlecić lek przecidrożdżakowy np. nystatynę czy ketonazol. Lekarz Może też skierować pacjenta do specjalistycznej poradni dermatologicznej, jeżeli uzna że zachodzi taka potrzeba.

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy zajadów: Zapalenie kącików ust - objawy